Hoe trainees hun unieke invloed ontdekken met behulp van systemisch werken

Als trainee maak je ineens deel uit van een bestaande organisatie met een eigen cultuur en onzichtbare patronen. Dan kan het uitdagend zijn om je eigen plek te pakken. Hoe ga je om met het aanbieden van je ideeën als je niet weet welke route te belopen? In de persoonlijke begeleiding die Talent voor Transitie biedt, vormt bewustzijn van je eigen rol daarom een belangrijk onderdeel. Hierbij wordt gebruik gemaakt van systemisch werken.

Systemisch werken

Iedereen maakt privé onderdeel uit van systemen, zoals familie, een vriendengroep, sportclub en dergelijke. Binnen de – veelal grote – organisaties waar trainees worden ingezet, zijn zaken als hiërarchie en besluitvorming vaak al dusdanig ingesleten, dat het vinden van je eigen invloed moeizaam kan voelen. Je wilt je kwaliteiten tonen, maar wat past binnen de cultuur van de organisatie? Systemisch werken maakt het onzichtbare systeem, zichtbaar. 

Persoonlijke ontwikkeling

“Persoonlijke ontwikkeling zit heel duidelijk verweven in ons ontwikkelprogramma.” zegt Fenneke van Vliet, Begeleider en Programmacoördinator bij Talent voor Transitie. “Deze lijn geef ik vorm vanuit mijn opleiding Systemisch werken.”

Het zogenoemde ‘Systemisch werken’, laat trainees zien dat hun rol en zijzelf onderdeel zijn van een systeem. Hiermee worden zij  zich er bewuster van hoe ze nog meer kunnen bijdragen aan de organisatie waarin zij werken.

Fenneke van Vliet, Begeleider en Programmacoördinator bij Talent voor Transitie

Systemisch werken Fenneke

“In mijn loopbaan bij mijn eerdere werkgevers, adviseerde ik onder andere over veranderingen in de organisatiestructuur, beoordelings- en beloningsystemen. Ik ging mij steeds meer verdiepen in de wisselwerking tussen systemen en personen.”

“Bij Guidehouse (voorheen Ecofys) werd ik verantwoordelijk voor het trainingsprogramma en de ontwikkeling van adviseurs. Om mensen beter te begrijpen ben ik een 3-jarige coach opleiding gaan doen. Toen Guidehouse nog Ecofys heette kwam ik al in contact met Albert Bloem die in 2017 net startte met Talent voor Transitie. ‘Tjee wat een tof idee heeft hij’ dacht ik en ik vroeg flink door over alle ontwikkeling die hij trainees wilde gaan bieden. Hier zou ik pas echt veel van mijn coachopleiding in kwijt kunnen.”

“Anderhalf jaar later was het duidelijk dat TvT flink groeide en iemand nodig had voor het structureren van de ontwikkeling en begeleiding van mensen. Albert nodigde mij uit om een ontwikkelprogramma op te zetten met allerlei verschillende trainingen, die TvT’ers ondersteunt om impact te maken in de energietransitie. Inmiddels hebben 7 groepen het ontwikkelprogramma doorlopen. Franca, Afra en ik coördineren momenteel 6 groepen die parallel aan verschillende onderdelen van het programma deelnemen. Gaaf om samen te zien groeien en aan te bouwen!”

Systemisch werken

“Het effect van systemisch werken is vaak, dat er rust komt. Door abstracte zaken met poppetjes of andere hulpmiddelen een plek te geven, ontstaat er overzicht en structuur. Bijvoorbeeld door de verschillende personen binnen een projectteam in kaart te brengen, door ze in de ruimte op te stellen wordt de dynamiek binnen het team helder. Van daaruit is het een stuk gemakkelijker te redeneren wat de verantwoordelijkheden van de verschillende teamleden en die van de trainee zouden moeten zijn.”

Fenneke verduidelijkt: “Aan de opdrachten van trainees koppelen wij een start-, tussen- en eindgesprek. In deze gesprekken zit ik met de trainee en opdrachtgever aan tafel. We spreken dan over hoe de opdracht verloopt. Vaak probeer ik de opdrachtgever te betrekken bij de coachende begeleiding. Dat betekent bijvoorbeeld dat trainees worden geholpen om zelf antwoorden op hun vragen te vinden.”

“Ook nodig ik de TvTer uit om zich te verplaatsen in de opdrachtgever door te zeggen: ‘Hoe zou je opdrachtgever hier nou naar kijken?’ Trainees kunnen erg kritisch zijn op zichzelf en voortdurend vertellen wat er beter kan. Dan zeg ik: ‘Oké, jouw criticus zit op de lege stoel naast je en die krijgt straks het woord. Nu willen we even met jou in gesprek. Wat vind je dat er goed gaat?’ Opdrachtgevers glimlachen om wat een simpele lege stoel in een gesprek kan doen. Systemisch werken ondersteunt op een speelse manier zo’n gesprek.”

Begeleiding bij vragen over samenwerking

Deze manier van systemisch werken is echt uniek voor Talent voor Transitie en komt vooral terug in de trainingen en begeleiding. Fenneke hierover: “Het is heel waardevol dat talenten elkaar helpen met vraagstukken waarmee ze worstelen. Tijdens intervisiesessies, die we ieder kwartaal doen, werken we in groepjes van zes. Ieder groepje werkt, nadat we een demonstratie hebben gegeven, onder begeleiding op enige afstand, zelfstandig een vraagstuk uit. Zo’n vraag van de trainee kan bijvoorbeeld zijn ‘Hoe zorg ik ervoor dat ik meer resultaten boek in mijn opdracht?’.“

Fenneke vervolgt, terwijl ze er houten poppetjes en placemats bij pakt als hulpmiddel: “Het creëert letterlijk inzicht. Er zijn diverse vormen. Soms gebruiken we attributen aan tafel of zoiets als placemats op de grond. Fysieke dingen krijgen een plek in de ruimte. Dat past ook goed bij analytisch ingestelde mensen, die houden ervan om dingen voor zich te zien. Door iets ontastbaars ineens fysiek in de ruimte te positioneren, kun je zo’n object ook de rug toekeren of aankijken.

Een simpel systemisch voorbeeld kan bestaan uit een kwaliteit van jezelf die je niet zo vaak gebruikt maar eigenlijk wel bezit. Door die kwaliteit een plek in de ruimte te geven kun je heel expliciet maken wat die kwaliteit je kan opleveren. Denk bijvoorbeeld aan iemand die anderen graag wil helpen. De kwaliteit die je dan in de ruimte een plek geeft is ‘jezelf helpen’. Door op de plek te gaan staan van de kwaliteit ‘jezelf helpen’ komen trainees regelmatig met nieuwe inzichten over zichzelf en hoe ze hun vragen meer naar hun hand kunnen zetten.”

Het gaat erom dat je je eigen plek aanneemt

“Door fysiek iets zichtbaar te maken, kun je je ineens verplaatsen in een ander. Daardoor begrijp je niet alleen zijn of haar positie beter maar voel je ook waarom de ander zich op een bepaalde manier naar jou gedraagt. Het gaat erom dat je hierin je eigen plek aanneemt. Vaak zijn trainees geneigd om over hun grenzen heen te gaan. Het willen zorgen voor iets dat groter is dan je aankan. Dat kan heel veel redenen hebben: van pure bescheidenheid of geen Nee durven zeggen tot bewijsdrang en het goed willen doen. Het zichtbaar maken van systemen en soms ook het (familie)systeem van vroeger helpt om de invloed die je kunt uitoefenen te verduidelijken en zaken weer behapbaar te maken.”

Inmiddels is duidelijk dat deze werkwijze opdrachtgevers echt iets oplevert. Trainees ontdekken dat hun inbreng daadwerkelijk iets betekent in het systeem van de opdrachtgever. Zij ervaren dat ze hun invloed kunnen vergroten door zich bewust te worden van hun eigen handelen en persoonlijke rol.  Hiermee groeit hun zelfbewustzijn en worden ze effectiever voor zichzelf en hun omgeving.

Wil jij je ook onderdompelen in de energietransitie van Nederland en zo impact maken, terwijl je jezelf blijft ontwikkelen? Meld je dan aan als TvT trainee!